Pytanie: Nie zagłębiając się w szczegóły, mam sprawę karną, zastanawiam się nad podjęciem mediacji ponieważ słyszałem w telewizji o „czymś takim”, tylko nie wiem kiedy można takie postępowanie mediacyjne przeprowadzić, a kiedy nie. Nie jestem pewny czy możliwe jest przeprowadzenie w mojej sprawie. Proszę o jakieś informacje.

Przedstawił Pan bardzo mało szczegółów dotyczących Pana sprawy, nie wiem nawet czy jest pan oskarżonym czy też pokrzywdzonym. Odpowiadając na Pana pytanie postaram się odpowiedzieć więc jak najszerzej .

Na wstępie należy zauważyć iż mediacja staje się coraz bardziej popularna .

Czym jest mediacja ? Mediacja to próba na drodze dobrowolnych rozmów prowadzonych przy udziale trzeciej osoby, doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu karnego. Należy podkreślić, że mediator to osoba neutralna zarówno wobec stron jak i ich konfliktu.

Prawo kierowania spraw karnych na drogę postępowania mediacyjnego polski ustawodawca przyznał:

– w postępowaniu przygotowawczym – prokuratorowi i Policji;

– w publicznoskargowym postępowaniu sądowym – co do zasady sądowi;

– w sprawach prywatnoskargowych – sądowi;

– w postępowaniu wykonawczym: sądowi wykonującemu kary o charakterze nieizolacyjnym, środki karne oraz środki związane z poddaniem sprawcy próbie w postaci warunkowego umorzenia postępowania karnego oraz warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności; natomiast sądowi penitencjarnemu rozpoznającemu wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności;

Zgodnie z treścią art. 23a § 1 k.p.k. ( jest to nowy przepis ) skierowanie sprawy do mediacji może nastąpić „z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i oskarżonego”. W związku z powyższym jeśli obie strony konfliktu albo jedna z nich nie życzy sobie żadnych pertraktacji, to przeprowadzenie postępowania mediacyjnego nie jest to możliwe. Strony wyrażają zgodę na mediacje świadomie i dobrowolnie. Jedyną ujemną przesłanką wykorzystania mediacji w takim przypadku jest określony stan rozwoju psychicznego i umysłowego którejś ze stron. Już bowiem wystąpienie okoliczności stanowiących podstawę do stwierdzenia stanu poczytalności ograniczonej sprawcy albo do ubezwłasnowolnienia częściowego pokrzywdzonego należy bezwzględnie traktować jako przemawiające przeciwko skierowaniu sprawy do mediacji.

Znaczenie ma także typ popełnionego przestępstwa. Niektóre rodzaje czynów zabronionych mogą wykluczać podjęcie mediacji, m.in. wymierzone w małoletnich (np. molestowanie seksualne) czy przemoc domowa.

Podkreślić należy iż sama mediacja może być bardzo korzystna dla wszystkich stron postępowania karnego . Pokrzywdzony może stosunkowo szybko otrzymać rekompensatę finansową za doznaną krzywdę (szybkie i skuteczne uzyskanie zadośćuczynienia ) natomiast dla oskarżonego może to skutkować nawet warunkowym umorzeniem postępowania karnego lub łagodniejszą karą jeśli dojdzie do postępowania przed sądem .

Ważne jest także to, że strony w postępowaniu mediacyjnym moją znacznie więcej czasu na przedstawienie swoich stanowisk często chodzi o zwykłe ale niezwykle potrzebne wyżalenie się , szansę na wyjaśnienie przyczyny konfliktu , przeprosiny ze strony sprawcy.

Nie należy obawiać się negatywnych skutków mediacji – ponieważ postępowanie mediacyjne jest poufne dla stron i dla mediatora, a uzyskane w jego trakcie informacje nie mogą być wykorzystywane na użytek dalszego postępowania karnego.

Istotne jest, iż koszty postępowania mediacyjnego stanowią wydatki ponoszone przez Skarb Państwa. Szczegółowo określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym.