Pytanie: Mój przyjaciel, a przynajmniej za takiego go uważałem , pożyczył 2 lata temu od mnie znaczną sumę pieniędzy. Nic nie wskazywało , że będę miał jakikolwiek problem z zwrotem, ponieważ znamy się od lat a on zawsze uchodził za zamożnego człowieka oprócz domu miał mieszkanie i działkę na Mazurach. Na prośbę żony, która nigdy nie lubiła mojego przyjaciela podpisaliśmy nawet umowę. Pieniądze miały być zwrócone w połowie ubiegłego roku ale nie zastały zwrócone. Mało tego nagle mój przyjaciel przestał odbierać telefon jakby zapadł się pod ziemie. Ostatnio dowiedziałem się, że już 2 lata temu przyjaciel miał znaczne długi. Wystąpiłem na drogę sądową i dzięki temu, że miałem umowę szybko uzyskałem nakaz zapłaty. Niestety egzekucja komornicza okazała się bezskuteczna gdyż okazało się ,że przyjaciel wraz żoną wyzbyli się całego majątku. Domy i mieszkanie przepisali na swojego syna .. Czy w takiej sytuacji istnieją jakieś środki prawne i mam jeszcze jakąś szanse na odzyskanie pieniędzy.

Odpowiedź:

W kodeksie cywilnym istnieje „mechanizm ochrony wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika zwany skargą pauliańską Celem instytucji skargi pauliańskiej jest ochrona interesów wierzyciela na wypadek nielojalnego (czy wręcz nieuczciwego) postępowania dłużnika, który z pokrzywdzeniem wierzyciela wyzbywa się składników swego majątku na rzecz osób trzecich lub majątek ten obciąża, zaciągając kolejne zobowiązania, i w ten sposób stwarza lub pogłębia stan swojej niewypłacalności

Zgodnie z art.527 kodeksu cywilnego gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Dodatkowo jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Ponadto jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Jeżeli w chwili darowizny dłużnik był niewypłacalny, domniemywa się, iż działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. To samo dotyczy wypadku, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny.

Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego powinien pan wezwać syna przyjaciela – a wiec obdarowanego przez pożyczkobiorcę do zapłaty kwoty długu , a w przypadku braku zapłaty wystąpić do sądu o uznanie za bezskuteczną umowy darowizny w skutek której krewny żony wyzbył się majątku . Ponieważ mamy do czynienia z czynnością pomiędzy rodzicem a synem oraz darowizną nie musi pan udowadniać zamiaru pokrzywdzenia pana jako wierzyciela chronią pana powyższe domniemania.

Porady prawnej udzieliła Adwokat Agnieszka Malczyk z Kancelarii Adwokackiej Agnieszka Malczyk